የሽግግር ፍትህ አስተባባሪ

                                    የሽግግር ፍትህ ሂደት ባህርያትና አፈጻጸም መግቢያ
የሽግግር ፍትህ ማለት ከፍተኛ ህዝባዊ በደልና ዕልቂትን ያስከተለ ጦርነት አገዛዝ ወይንም ፖለቲካ ስርዓትና የአራማጆቹ በየተለያዩ ህጋዊና ከህጋዊ አሰራር ማዕቀፍ ወጣ ያለ የግጭት ማቆምና ተበዳዮች የደረሰባቸውን ሰብዓዊ መብት ጥሰት በአደባባይ ተጠያቂነትን በመቀበልና አዲስ በሆነ ተተኪ የፖለቲካ አስተዳደር መዋቅር የፖለቲካዊ ኢኮኖሚና ማህበራዊ የፍትህ እርምጃዎችን በሚያረጋግጥ ለወጥ ውስጥ  የሚደረግ የስምምነት ሂደት ነው ። ስለሆነም በዚህ የፍትህ አተገበበር የበዳይና ተበዳይ የእውነታዎችን ማረጋገጥና ግለሰብ ተበዳዮችን በተገቢው ደረጃ የሚክስ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ አስገዳጅ ሂደት ሲኖረው በሀገር አቀፍ ደረጃ የፖለቲካ አስተዳደር ስርነቀል ለውጥን ለመዘርጋት የሚያስገድድ ስርዓት ነው።

ከዚህ ቀደም በበርካታ የአፍሪካ፣ የአውሮፓና የደቡብ አሜሪካ ሃገራት ተፋላሚዎች ሃገራዊ ችግሮች ተጨባጭ ሁኔታ ላይ የተመሰረተ የሽግግር ፍትህ ሂደትን ማድረጋቸው ይታወሳል። በተለይ በደቡብ አፍሪካ፣ በሩዋንዳ፣ በላይቤሪያ፣ ሴራሊዮንና፣ በኬንያ የነበረውን ባህርያት ትምህርታዊነትና አርአያነትን መመርመር ይቻላል። የአማራ ህብረተስብ ባለፈው ሰላሳ ዓመታት በማንነቱ ምክንያት በትህነግ እና በኦነግ  የታነጹ ቡድኖች በገፍ ሲጨፈጨፍ በመንግስትነት የስልጣን እርከን ላይ የነበሩና ያሉ አገዛዞች ይህን የስብአዊ መብት ጥሰትና የዘር ማጽዳት (ፍጅት) በአደባባይ ሊያውግዙ ቀርቶ በጓሮ በር መዋቅራዊና ህገመንግስታዊ እገዛን ሲያደርጉ ይታያሉ። በመሆኑም አማራውን በማንነቱ ምክንያት ከወልቃይት እስከ ጉራ ፈራ ከወላጋ እስከ ጂጂጋ መደበኛና መደበኛ ባልሆነ መዋቅር የታገዘ ዕልቂት፣ ማፈናቀል፣ የቋንቋና የሃይማኖት መታፈን ሰቆቃን በማስተናገድ ላይ ይገኛል።

በኢትዮጵያ ውስጥ አማራውንና ሌሎች ማህበረሰቦች ተመሳሳይ የዘር ፍጅት ማጽዳትን ያስተባበሩ ግለሰቦችና ቡድኖችን አንዲሁም በመንግስት ስልጣን ላይ የነበሩና በዝምታ አንዲካሄድ በመፍቀድ ላይ ያሉ ባልስልጣናትን ለፍርድ የማቅረብ እንቅስቃሴ በውጭና በውስጥ ያሉ ትውልደ ኢትዮጵያውያንን  ትብብር ሁሉ የሚጠይቅ ጊዜ የማይሰጠው ግዳጅ መሆኑ ይታያል።

በዚህ የፋሺስታዊ ስርዓት ሰቆቃ ሰለባዎች አንድ በአንድ በመዝገብ ተዘርዝረው መቀመጥና በህይወት ያሉ ቤተሰቦቻቸው ይህንን ለትውልድ በሚተላለፍ ሁኔታ ተዘክረው ወደፊት አድራጊና ተደራጊ ተመሳሳይ ችግር እንዳይኖር ተቋማዊ ዝግጅት ያስፈልጋል። በዚህ ረገድ በበይነመርብ የተዘረጋ የአማራ ፍትህ ሙዚየምና / የዕንባ ጠባቂ ማዕከል በውጭ ሃገር ለማቋቋም ዕውቀትና ልምድ ያላቸው ሁሉ ሊረባረቡ ይገባል።